Danuta Lato w kinie Izraela [80s]

Młodsze pokolenie widzów ma prawo nie pamiętać kim była Danuta Lato, gdyż jej krótka kariera zakończyła się na przełomie lat 80-tych i 90-tych, a jej niewielkie dokonania w świecie filmu są raczej ciekawostką niż wiedzą powszechną. Są jednak powody dla których warto przywołać jej osobę w kontekście różnic jakie występują w ekranowym prezentowaniu Polaków pomiędzy produkcjami z różnych krajów.

Urodzona w 1963 roku na Podkarpaciu Danusia Irzyk była zwykłą małomiasteczkową dziewczyną, która zaczęła zwracać na siebie uwagę dzięki swoim kształtom - otóż posiadała wyjątkowo duży biust i wąską talię przy wzroście 150 centymetrów. Z jednej strony była obiektem drwin, a z drugiej podziwu co po kilku zbiegach okoliczności doprowadziło ją przed obiektywy kamer i aparatów. Mieszkańcy jej wsi zapamiętają ją jako skandalistkę gdyż jako pierwsza w okolicy rozwiodła się ze swym mężem i to po zaledwie siedmiu dniach małżeństwa (stąd nazwisko Lato). Jej późniejsza kariera nie odmieniła tego postrzegania. Po zdobyciu niezbędnych kontaktów wyjechała do Niemiec i z powodzeniem rozpoczęła karierę modelki topless. Świadoma ulotności tej chwili łapała się wszystkiego: jeździła po Europie by występować w programach rozrywkowych, wydawała płyty w klimacie italodisco (piosenka Touch My Heart była nawet hitem w kilku europejskich krajach) i próbowała  sił jako aktorka choć od początku wiadomym było, że nie będzie nową Meryl Streep.

Kadr z filmu Nipagesh Basivuv

W czasie gdy Danuta Lato stawała się ozdobą niskobudżetowego kina zza Odry, a jej biust był wyeksponowany we wszystkich warsztatach samochodowych Niemcy miały już wypracowaną dość ścisłą relację filmową z Izraelem co owocowało wymianą formatów, scenariuszy, aktorów i tworzyło pole do międzynarodowej współpracy. Na tej fali powstała słynna seria filmów Lody na Patyku, która doczekała się wielu kontynuacji ( i którą opisałem tutaj). I tak latem 1987 roku Danuta znalazła się w Izraelu gdzie poznała reżysera i aktora Yehude Barkana, syna polskiego Żyda, który będzie współpracował przy wszystkich izraelskich produkcjach Danuty.

Nipagesh Basivuv

Pierwszym filmem Danusi w izraelskiej filmografii jest komedia Nipagesh Basivuv (angielski tytuł: Big Gag) z 1987 roku i jest on niczym innym jak zlepkiem ulicznych gagów z wykorzystaniem ukrytej kamery. W Niemczech (i Polsce również) tego typu nagrania funkcjonowały raczej jako programy telewizyjne jednak w Izraelu były uważane za pełnoprawne filmy. Barkan nakręcił na tyle dużo materiału, że przy okazji nagrywania Nipagesh Basivuv powstał bliźniaczy Nipagesh Bachov. Dla uściślenia tych filmów nie da się dzisiaj oglądać bez zażenowania, a wąsate żarty, które bawiły niegdyś naszych wujków słusznie odeszły do lamusa. Polka występuje  w tej podwójnej produkcji w kilku scenach i wszystkie z nich są rozbierane lub mają jednoznaczne podteksty. Pierwsza z nich to sytuacja w której Danuta potrzebuje pomocy z zatrzaśniętą drzwiami samochodu sukienką, której nie może uwolnić. Oczywiście sukienka zostaje z niej zerwana co owocuje wypuszczeniem salwy śmiechu " puszki". W kolejnej scenie widzimy Danutę tańczącą w towarzystwie członków dzikiego plemienia gdzie słowo członek może pełnić podwójną funkcję. Choreografia jednoznacznie wskazuje, że jest to tango-jebango, ale wszystko jest fajnie bo obydwie strony wyglądają na zadowolone, zarówno Danka z Podkarpacia jak i banda dzikusów z afrykańskiej dżungli. Przy trzecim wejściu Danuta znajduje się w przyhotelowym basenie gdzie prosi ratownika o lekcję pływania. Oczywiście jak wszyscy normalni ludzie postanawia przy tej okazji zdjąć górną część kostiumu kąpielowego stając się tym samym atrakcją całego kąpieliska. Podoba sytuacja ma miejsce przy czwartej i ostatniej odsłonie (dosłownie i w przenośni) Danuty kiedy to wciela się w fotomodelkę, która przylatuje helikopterem na plażę by pozować do sesji fotograficznej. Wydarzenie to skupia wokół siebie uradowany tłum gapiów składających się zarówno z toczących pianę starców jak i dzieci co nie przeszkadza Danucie w rozebraniu się do naga (so funny!).

kadr z filmu Nipagesh Bachov

Lato miała okazję spotkać się jeszcze raz z Yehuda Barkanem na planie filmu Neshika Bametzach (angielski tytuł: Day We Met) z 1990 roku gdzie jej znajomy nie pełnił już roli reżysera, a występował w jednej z głównych ról. Warto zaznaczyć, że była to już produkcja z prawdziwego zdarzenia, zrobiona na poważnie przy użyciu scenariusza i profesjonalnych aktorów gdzie Danuta miała okazję zagrać największą ze swych trzech izraelskich ról. Największą bo najdłuższą i co najważniejsze mówioną. Nie mówiła jednak po hebrajsku a po polsku!. Jej rola mimo wszystko była tą samą rolą co zwykle - ponownie była biuściastą dziewczyną, która nagle znajduje się pod ostrzałem męskich spojrzeń. Tym razem jest dziewczyną do towarzystwa, która zjawia się w koszarach by sprawić cielesną uciechę jednemu z wyżej postawionych wojaków. Scena kończy się podobnie jak w poprzednich filmach z jej udziałem - publicznym obnażeniem i wspólnym podglądaniem przez osoby poboczne. Tym razem byli to żołnierze z tej samej jednostki uzbrojeni w lornetki. Wszystko oczywiście w tonie komediowym. Jednym z gagów jest w tym filmie właśnie język polski ponieważ gdy wojskowy dowiedział się, że będzie miał "randkę" z Polką, która nie zna hebrajskiego próbował się nauczyć kilku polskich zwrotów od swojego kolegi. Z marnym skutkiem.

Jak się z czasem okazało sława i blask reflektorów nie był dla Danuty spełnieniem marzeń, która nagle wycofała się z branży zamykając swoją karierę na zaledwie dwunastu produkcjach telewizyjnych z czego tylko jedna była polska - chodzi o rolę uwodzicielskiej Barbary w serialu Labirynt. Reszta jest podzielona pomiędzy Niemcy (7 tytułów) oraz Izrael (3 tytuły) i Włochy (1 tytuł). Filmy te nie zawojowały świata i dziś są zapomniane i w większości niedostępne. Przejdźmy zatem do podobieństw i różnic w filmach wyprodukowanych przez te kraje.

kadr z filmu Neshika Bametzach 

Wspólnym mianownikiem dla wszystkich produkcji jest osadzenie Danuty Lato w rolach kobiet, które mają więcej do pokazania niż do powiedzenia. Danutę lato wyprzedzał jej wygląd i nic nie mogło tego zmienić. Różnicą natomiast jest ekranowa narodowość Danuty. W niemieckich produkcjach Danuta jest pozbawiona narodowości, a we włoskiej pozuje na Amerykankę ze stanu Georgia choć nie wiemy czy to prawda. Zupełnie inaczej rzecz się ma w produkcjach z Izraela - tam we wszystkich produkcjach, pomimo równie małej czasowo ekspozycji znajdowało się miejsce na określenie narodowości Danuty. We wszystkich trzech tytułach jest określona jako polska i we wszystkich pojawia się motyw nieznajomości języka co swego czasu było popularnym stereotypem na temat Polaków.

Kadr z filmu Nipagesh Basivuv

Co za tym idzie? W produkcjach niemieckich Danuta jest po prostu Danutą-z-dużym-biustem czy Danutą-co-się-rozbiera, a w produkcjach z Izraela Danuta jest Polką-z-dużym-biustem i Polką-co się-rozbiera. Jej imię odchodzi na drugi plan. Dlatego też za sprawą tego niewielkiego zabiegu widzowie w Izraelu zostaną po seansie z wyobrażeniem, że Polki są bez wątpienia piękne i powabne, ale również rozwiązłe, puszczalskie i zwyczajnie głupie. Kinematografia Danuty Lato zostawi w Izraelu obraz polskiej trzpiotki bez języka, która go nie potrzebuje ponieważ posługuje się jedynie językiem ciała.

Kadr z filmu Nipagesh Basivuv

Danuta Lato rozpoczynała swą karierę mniej więcej w tym samym czasie co Katarzyna Figura i władała podobnym fizycznymi atutami co ona jednak brak wykształcenia aktorskiego i inny model prowadzenia kariery sprawił, że losy tych pań potoczyły się zupełnie różnie. Kto wie co by było gdyby Danuta nie przerwała swych pięciu minut kariery na samym początku lat 90tych. Powróciła na ekrany jedynie na chwilę w 1997 z krótkim występem w niemieckim kryminalnym longrunnerze Sprawa dla dwóch (Ein Fall für zwei, odcinek Alle für einen, s17e05), a jej największą rolą wydaje się być rola Lucy we niskobudżetowym włoskim akcyjniaku Soldier of Fortune, który został zapomniany wraz z erą kaset VHS. Danuta Lato po zakończeniu kariery postanowiła zostać w Niemczech gdzie wykształciła się jako fizjoterapeutka. Dziś zbliża się do wieku emerytalnego.

Ciekawostką jest że Yehuda Barkan (izraelski "promotor" Danuty) zadebiutował na ekranie rolą Rafiego w filmie Hu Halach B’Sadot (angielski tytuł: He Walk Through the Fields) z 1967, który opowiadał o dzieciakach z Polski.